रुपयाचे चणे आणि बरच काही !

शाळेच्या मधल्या सुटीची बेल झाली की एकच आवाज होत होता. सर्व वर्गातील मुलं गोठ्यातील जनावरं बाहेर पडावी तसे ओरडतच बाहेर निघायची. शाळेच्या मैदानात गर्दी जमायची. दोन अडीच तासा पूर्वी शिस्तीत प्रार्थनेसाठी उभ्या असलेल्या मैदानात सर्वबाजूने एकच गोंधळ होत होता. कोणी खेळण्यात गर्क तर कोणी काड्या करण्यात मग्न. (काही लोकांची ही खोड मोठं झाल्यावर जात नाही हा भाग निराळा) मग अचानक लक्ष जायचं ते शाळेच्या प्रांगणात भोवताल उभ्या असलेल्या खाद्य विक्रेत्यांकडे. कोणी टोपलीत पोंगे घेऊन असायचा तर कोणी सायकल वर खारे शेंगदाणे.  बुड्डी का बाल अर्थात शुगर कँडी पण असायची. ही कँडी थेट खाण्यापेक्षा  खेळत खेळत खाण्यात जास्त मजा यायची. आमच्या शाळेत एक म्हातारी चणे घेऊन यायची. साधारण चार आण्यापासून तर एक रुपया पर्यंत चणे मिळायचे. आपलं बजेट पाहून चणे घ्यायचे व सोबत मनमुराद आनंद. चणे घेऊन दुसऱ्या सोबत्यांसमोर खाण्यात भारी गम्मत  वाटायची. कधी कधी वाटणी पण व्ह्यायची. चणे शेयर केले की वर्गात त्याचा नवीन कम्पास वापरायला मिळायचा. कागदावरचे ते चणे तो स्वाद आजही विसरता येणे शक्य नाही. 'Song has the longest life' अशी इंग्रजीत म्हण आहे. मला वाटतं काही स्वादाला देखील असेच लांब जीवन आहे.

आज गम्मत म्हणून  परत चणे तसेच पेपरच्या तुकड्यावर घेऊन बघितलं, अर्थात ती मजा कुठे येणार लगेच ऍसिडिटी इत्यादीची आठवण होते. लहानपणी नसतात असे कोणी शत्रू. 'School was the true vaaccation of my life' असं काहीसं कुठल्या तरी लेखकानं म्हटलं आहे. खरंच आहे पण वर्तमानात शाळा बंद आहेत आणि ही  बंदी आता मुलांना व पालकांना नकोशी झाली आहे.  हे असलं सक्तीचं व्हेकेशन मुलांना नकोय.  सहज आठवलं शाळेच्या मधल्या व नंतरच्या सुट्टीवर आपलं पोट भरणारे विक्रेते काय करत असतील हल्ली ?

सुधीर वि. देशमुख
अमरावती
२०/९/२०२०